پێکەوە بۆ بینینی فیلم: فیلمێک بە سانسۆرکراویش کاری خۆی کرد

دێبرا یەنگ

لە ئینگلیزییەوە: نەشئە ئازاد

تووڕە نیم فیلمێک بوو کە هەر لە سەرەتای بڵاوبوونەوەیەوە دووچاری چەندین گرفت و سانسۆکردن بووەوە لە لایەن حکومەتی ئێرانەوە و هەوڵێکی بەردەوام هەبوو کە ئەم فیلمە بە هیچ جۆرێک لە ناو خاکی ئێراندا نمایش نەکرێت، بەڵام خۆشبەختانە لە دواین خولی فێستیڤاڵی فەجردا فیلمەکە دوای ئەو هەموو کاتە، نمایش کرا بە پازدە خولەکی بڕراوەوە، ئەمەیش سەرەڕای ئەوەی کە تەواوی فیلمەکە بەو پازدە خولەکەیشەوە لە فێستیڤاڵی بەرلین نمییش کرا.

پێش هەر شتێک، ئەوەی جێی ترس و ناڕەزایی بوو بۆ حکومەتی ئێران، پێشوازیی ئەو کەسانە بوو کە فیلمەکەیان بینیبوو، چونکە فیلمەکە ڕەخنەیەکی توند لە سیستەمی دەسەڵاتی ئێران دەگرێت و سەرنجیشی لەسەر خۆپیشاندانەکانی ساڵی ٢٠٠٩ی ئەو وڵاتەیە، کە چۆن خەڵک لە دژی دووبارە چوونەوە سەر دەسەڵاتی مەحموود ئەحمەدی نەژاد خۆپیشاندانیان کرد، هەر بۆیە ئەو پێشوازی و چاوەڕوانییەی کە خەڵک هەیبوو لە ئاست فیلمێک کە بەو جۆرە توندە ڕەخنەی لە دەسەڵات و حکومەتی ئێران گرتبێت، شتێک نەبوو کە دەسەڵاتدارە ئێرانییەکان هەر وا ئاسان پێیان قبووڵ بکرێت.

چیرۆکەکە لەسەر دوو کەسە کە دەیانەوێت هاوسەرگیری بکەن، بەڵام بێپارەیی و هەژاری ڕێگرە لە بەردەمیاندا، هەر ئەمەیشە وا دەکات کە ئەم دوو کەسە جیا لە کێشە تایبەتەکانی خۆیان سەرنج بدەنە سەر چەندین کێشەی گەورەتر و گشتیتر، کە لە بنەڕەتدا بوونەتە هۆی دروستبوونی کێشە کەسییەکانی خۆیان، هەروەها بەردەوام کار و چالاکی دەکەن لە دژ ئەو دەسەڵاتەی کە ئەمان و چەندین گەنجی تری لە ناو ژیانێکی بێکارانە و هەژارانەدا گیر بخۆن، بارودۆخی ژیانیان ڕۆژ بە ڕۆژ خراپتر ببێت، ئەمەیش لە کاتێکدا کە ئەوانەی سەرەوە هەر وەک خۆیان بمێننەوە، وەک بڵێی کە هیچ کاریان بە گەنج و کەسە ئاساییەکانی وڵات نییە.

تەواوی ئەم چیرۆکەیش لە چاوی کارەکتەری نەویدەوە دەگێڕرێتەوە، کە نەوید محەمەدزادە ڕۆڵی دەبینێت، وەک گەنجێکی بیستوشەش ساڵی کورد کە لە تاران دەژی و تووشی چەندین قەیرانی ئابووری دەبێتەوە و بێپارەیی لە هەموو لایەکەوە ڕووی تێدەکات، ستارەیش (باران کەوسەری) بۆ ماوەی چوار ساڵە لە چاوەڕوانیدایە تا نەویدی دەستگیرانی بیگوازێتەوە و پێکەوە ماڵێک پێک بهێنن.

فیلمەکە پڕیەتی لە ئاماژەی سیاسی و ڕەخنەی توند لە دەسەڵاتی ئیسلامیی ئێران کە ئیستا فەرمانڕەوای ئێرانە و لە چەندین شوێندا ئاماژەی ڕاستەوخۆ بۆ کەسایەتیی ڕاستەقینە و مێژوویی ئێران دەکرێت، لەپێناو دروستکردنی هەستی ڕاستەقینەبوونی بارودۆخ و چیرۆکەکە لە لای بینەر؛ هەر بۆ نموونە ئەو ئاماژانەی کە بۆ سەرۆکی پێشووی ئێران مەحموود ئەحمەدی نەژاد دەکرێت، یاخود ئاماژەکردن بە محەمەدی موسەدەق وەک دروستکەری فیکری شۆڕش لە ناو ئێران لە پاڵ ئاماژەکردنیش بۆ دکتۆر عەلی شەریعەتی وەک کۆمەڵناس و شۆڕشخوازێکی گەورەی ئێران.