پێکەوە بۆ بینینی فیلم: چیرۆکێکی سەرسووڕهێنەری عەشق و جەنگ

مارک کارمۆرد

لە ئینگلزیییەوە: محەمەد شەعبان

کۆتا فیلمی درێژی هایۆ میازاکی، خەونێکی سەراسیمەکەری فڕینە، کە ئاوڕی لە نەخشاندنی وردەکارییەکان داوەتەوە. خۆراکێکی دەوڵەمەندە، هەم بۆ چاو، هەم بۆ ڕۆح؛ وەک یەک. سرووشی فیلمەکە لە ژیانی جیرۆ هۆریکۆشی، ئەندازیاری فڕۆکەی جەنگیی زیڕۆی سەردەمی جەنگی جیهانیی دووەمەوە وەرگیراوە، هەروەها نووینەکانی تاتوۆ هۆری (فیلمەکە وەک ڕێزلێنانێکە بۆ هەردووکیان). ئەم کارە هونەرییە تەواو خەیاڵییە، سەراپای نەخشەی ڕووداوگەلێکی پڕئاریشە دەگرێتەوە، وەک بوومەلەرزە مەزنەکەی کانتو لە ساڵی ١٩٢٣دا؛ ساڵانی قەیرانی ئابووری، نەخۆشیی بەربڵاوی سیل، پەلکێشبوونە ناو جەنگ. هەموو ئەمانەیش شتێک دەخوڵقێنن کە دەرهێنەر پێی دەڵێت ''جۆرە هەستێک لە نەبزۆکی و مردن، کە زۆر چڕترە لەو هەستەی ئەمڕۆکە ژاپۆنی داپۆشیوە''.

کەچی هێشتا لە ناو ئەم سروشتە وشک و بێفەڕەوە، ئاوات و خەیاڵ داویانە لە شەقەی باڵ. وەک کوڕێکی چاوکز، جیرۆ، لە نێو خەونەکانیدا چاوی بە دیزاینەرێکی فڕۆکەی ئیتاڵیایی دەکەوێت بە ناوی جیۆڤانی کاپرۆنی و بۆی دەردەکەوێت کە هەرچەندە ناتوانێت ببێت بە فڕۆکەوان، کارێکی تر لە بواری ئەندازیاریی فڕۆکەوانی دەتوانێت باڵی پێ ببەخشێت. سەرکەوتن و شکست یەک لە دوای یەک، دووچاری دەبنەوە، بە چنراوی و هاوڕێ لەگەڵ چیرۆکی عەشقێکی هەستبزوێن، کە تێیدا ناهۆکۆی دڵبەری جیرۆ، دەبێتە سەرچاوە و کانیاوی داهێنان و کارەکانی، دەبێتە بنچینەی خەیاڵی فڕینەکانی لە دنیای هەستپێکراوی پەیوەندیی مرۆڤەکان، عەشق، و بێگومان لەدەستچوون و نەمانیش.

هەرچەندە فیلمەکانی میازاکی هەمیشە بەرز نرخێنراوە لە لایەن بینەرانەوە، بەبێ گوێدانە تەمەنیان، وەک فیلمەکانی پێشووی، فیلمی با هەڵدەکاتیش زیاتر فیلمێکی درێژی تازەپێگەیشتوانە وەک لە فیلمەکانی پێشووتر، بە فرسەخ دوورە لە شادییە باڵا منداڵانەکانی نێو فیلمی پۆنیۆ. لە کاتێکدا ناونیشانی فیلمەکە - کە لە هاوارە شیعرییەکەی پۆڵ ڤالێرییەوە وەرگیراوە، کە دەڵێت ''با هەڵی کردووە! دەبێت تێبکۆشین، بژین!'' - شادیئامێزە و کارێکی هونەریی زۆر جار بەکەیف و سەفایە، بە تایبەتی لە زنجیرەی خەونەکان، کێشە بارقورسەکانی ناکۆکی، مردن و وێرانکاری، هەمیشە لە لێواری چاویلکەکانی جیرۆوە خۆیان حەشار داوە.

تۆقاو لە جەنگ، میازاکی هەوڵ نادات بێت و ئەو کاردانەوانە و سەرەنجامی دیزاینەکانی جیرۆ لە بواری سەربازیدا دەیانبێت، بکێشێت، هەر لەبەر ئەو هۆکارەیشی کە بە مەجازییان بکات، وەک کاپرۆنی ڕای دەگەیەنێت: ''جیهان بە هەڕەمەکانەوە باشترن وەک لەوەی نەبن.'' هەوادارانی میازاکی دەتوانن تایبەتمەندێتیی ژیاننامەیی ڕوون ببینن، لە وێناکردنی پیاوێکی پابەند و دڵسۆز بەرانبەر خەونەکەی، جا بە هەر نرخێک بووە؛ خەون و خەیاڵێک کە خۆیشی دانی پێدا دەنێت هەیەتی: ''توخمێکی دێوانەیی... مەراق و تاسەکردن بۆ شتێک زیاد لە سنووری خۆی جوان و قەشەنگ دەتوانێت وێرانت بکات.'' بەم بەڵگەیە بێت، سەرەنجامێکی پێچەوانە لەمە پێک هێنراوە.