یادوەرییە خەمناکەکان: من چیم لە زانکۆی سلێمانی دەویست؟

(٣)

ڕەوا زەیدان

ئەو کاتەی لە ئامادەیی بووم، هەمیشە پێم وابوو ژیانی زانکۆ جۆرێکی ترە لەوەی کە من دەمبینی. خەیاڵم بە ژیانێکی جیاوازترەوە دەکرد، بەڵام هەر لە یەکەم بەیانیی زانکۆم، خەیاڵەکان پێچەوانە بوونەوە.

زانکۆ ئەو شوێنە نەبوو کە پێشبینیم دەکرد؛ خوێندکاری قۆناغی یەکەم بەیانی هاتنە زانکۆی بە ترسولەرزەوە بەڕێ دەکات، تا نەبێتە گاڵتەچیی ئەوانی دی، لە پێچوپەناکانی زانکۆ خۆی دەشارێتەوە تا لە قیقکردن دوور بێت. وەک تەرمێک دێت و دەڕوات، تا کۆتایی ساڵیش بە هەمان ترسەوە دەژی.

لە محازەرەکاندا کۆمەڵێک خوێندکار دانیشتوون، کچەکان ڕیزی پێشەوەیان گرتووە و کوڕەکانیش لە دواوە خڕ بوونەتەوە، وەک ئەوەی هێڵێکی کەلتووری کردبێتنی بە دوو کەرتەوە و عەیبە بێت پێکەوە دابنیشن. خوێندکار لە زانکۆ و لە کافتریاکانیدا ئامادەیە گۆرانی بڵێت، هەڵبپەڕێت و قاقایش پێبکەنێت، بەڵام دەترسێ کتێبێکی بە دەستەوە بێت، دەترسێ لەگەڵ کچێک بوەستێت. لە زانکۆدا ڕۆحیەتی مرۆڤدۆستی و هاوڕێیەتی دەگۆڕرێت بۆ هەڵسوکەوت و نمایشی دووڕووییانە و درۆزنانە، خەونەکان لە دامەزراندن و هاوسەرگیریدا بچووک دەکرێنەوە.

من لە زانکۆی سلێمانیم نەویست فێری ڕق و کینە و ترس و قیقکردنم بکات، لێرە تووشی شەلەلی مەعریفی بووم؛ بە دەستێکی پڕ مەعریفەوە هاتم و لە سەرەتای ڕێگەکە هەموویم ون کرد! هیچ کات زانکۆ ئەو شوێنە نەبوو کە لە خەیاڵمدا وێنام کێشابوو، زانکۆ جێگای کرانەوە و فێربوون نەبوو، لە زانکۆدا خوێندکار ماندوو دەکرێت بێ ئەوەی هیچ فێر بکرێت، بە جۆرێک زۆرێک لە خوێندکاران دوای زانکۆ هیچ بڕوایەکیان بە ڕۆشنبیری و زانست و مەعریفە نامێنێت، نەخوێندەواری لە زانکۆدا دیاردەیەکی زۆر ڕوون و ئاشکرایە زۆرێک لە خوێندکاران پەی بە نەخوێندەواریی خۆیان دەبەن، بەڵام گەر کەسێک باسی بکات، پێیان ناخۆشە، تەنانەت کەسیش جورئەتی ئەوە ناکات بڵێت کە نەک خوێندکاران، بەڵکو هەندێ لە مامۆستایانیش خوێندەوارییەکی ئەوتۆیان نییە.

خوێندکاری زانکۆ گەر هەموو ڕۆژێک جلێکی شیکپۆشی لە بەر نەبێ و قۆنەرەی بۆیاخ نەکرابێ، عەیبەیە، بەڵام کاتێک کەسێ کتێبێکی پێ بێت، دەبێت تا لە زانکۆ دەچێتەوە دەرەوە، بیشارێتەوە، نەوەک پێی ببینن و گاڵتەی پێ بکەن! ڕەنگە گەر بە کەسێکی سەر شەقامەکان بڵێیت بۆ ناخوێنیتەوە، تەنها پێت پێبکەنێت، بەڵام من شتێکت پێ دەڵێم با بەینی خۆمان بێ: گەر بە خوێندکارێکی زانکۆ بڵێیت بۆ ناخوێنیتەوە، تێروپڕ پێت پێدەکەنێت، دواییش پێت دەڵێت: ''کەی باوی خوێندنەوە ماوە، بۆ ئەوەنە کەری!''

لە کۆی ئەو ساڵەدا، ئەو پەیوەندییەی لە بەینی مامۆستا و خوێندکار لێی تێگەیشتم، زیاتر پەیوەندییەکی داخراو بوو. مامۆستاکان هەمیشە هەوڵ دەدەن سنوورێکی دیاریکراو هەبێت و پێیان وایە نابێ زیاد لە پێویست گوێ بۆ خوێندکار شل بکرێت، لە وڵاتی ئێمەدا هەر ناخۆشی و کێشەیەک لە بەینی مامۆستا و خوێندکار ڕوو بدات، هەڵە لە هەر کەس بێ، هەمیشە خوێندکارەکە تاوانبارە و دەبێ باجەکەیشی بات.

من دەمویست لە زانکۆدا ئاستی مەعریفم ببەمە ترۆپک و ترسەکانم وەلا بنێم، فێری زانست بم و هاوڕێتییەکی جوان دروست بکەم؛ لە دووەم ساڵی زانکۆدا هەستم دەکرد هێندەی زانکۆ کاریگەریی لەسەر من هەیە، من نیو هێندە کاریگەریم لەسەری نییە. پێم وابوو لە سووچێکی ئەم شارەدا لە زیندانێکدام و دەبێ بە دڵی ئەو کەسانە بژیم کە زیندانەکە بەڕێوە دەبەن. بەیانییەک بیرم کردەوە و بڕیارم دا ئەگەر نەتوانم لە زیندانێک هەڵبێم، دەتوانم بیگۆڕم و ئیدی من کاریگەریم لەسەر ئەو هەبێ؛ بەیانییەک هەستام و بازم بەسەر ئەو کەلتوورەدا دا و ئەو زیندانەم گۆڕی.