Skip to main content

پێکەوە بۆ بینینی فیلم: دەرەنجامەکانی بەهاری عەرەبی لە فیلمی سەرۆکدا


بێن کینگسبێرگ
لە ئینگلیزییەوە: کۆمەڵەی ٦٨

موحسین مەخمەلبافی ئێرانی یەکێکە لەو دەرهێنەرانەی کە بە فیلمە هێواش و کەمجووڵەکانی ناسراوە، بەڵام لەم کارە ناوازەیەیدا کە لەژێر کاریگەریی ڕووداوەکانی بەهاری عەرەبیدا دەری هێناوە، ڕووداوەکان تابڵێی خێران و فیلمەکەیش بە گشتی فیلمێکی پڕ وزە و جووڵەیە. ڕووداوەکانی فیلمی سەرۆک لە ناو وڵاتێکی بێناو و نەناسراودا ڕوو دەدەن، کە دانیشتوانی بە زمانی جۆرجی قسە دەکەن، بەبێ ئەوەی هیچ ئاماژەیەک بە ناوی وڵاتەکە بکرێت. سەرەتای چیرۆکەکەیش بە جۆرێک دەست پێ دەکات، کە دیکتاتۆری وڵات نەوە ٥ ساڵانەکەی لەگەڵدایە و دەیەوێت دەسەڵات و هێزی خۆی لە ڕێگای فەرمانە سەیروسەمەرەکانیەوە پیشان بدات، بۆ نموونە چەند جارێک فەرمان دەکات کە کارەبای شارەکە بکوژێتەوە و دابگیرسێتەوە، لە سەرەتایشدا نەوەکەی زۆر سەرسام دەبێت بەم هێز و توانایەی باوەگەورەی، بەڵام دواتر جەنابی سەرۆک چەندێک فەرمان بە داگیرسانی کارەبای شارەکە دەکاتەوە، کەچی کارەباکە داناگیرسێت و هەر لێرەیشەوە، دەردەکەوێت کە شۆڕش هەڵگیرساوە.
دوای هەڵگیرسانی شۆڕش، دۆخی وڵات تەواو تێک دەچێت و ژیانی خێزانی سەرۆک دەکەوێتە ژێر مەترسییەکی ڕاستەقینەوە، هەر بۆیە جەنابی سەرۆک و نەوەکەی ناچار دەبن بە جیا و دوور لە ئەندامانی تری خێزانەکە هەڵبێن و خۆیان ڕزگار بکەن، هەروەها نایابترین تەکنیکە فیلمسازییەکان لەو ماوەیەدا دەبینرێت کە سەرۆک و نەوەکەی لە ناو ئۆتۆمبێلە تایبەتەکەی خۆیاندا و بە ناو شاردا دەڕۆن و خەڵکیش بە چەک و تفەنگەکانیانەوە بە دەوریانەوەن و تەقە دەکەن، دواتریش کار لەوەدا نامێنێت کە سەرۆک بتوانێت بە ئۆتۆمبێلی خۆی بە ناو شاردا بڕوات و ناچار دەبێت جلە ڕەسمییەکانی خۆی بسووتێنێت و خۆی وەک مۆسیقاژەنێکی سەر شەقام دەربخات.
دیمەنی سەرۆک و نەوەکەی بەم جۆرە، هەتا بڵێیت سەیر و نامۆیە بە دۆخی سروشتیی سەرۆکەکانی تر، بە تایبەت ئەو کاتەی کە لەگەڵ نەوەکەیدا گۆرانی دەڵێن و گیتار لێ دەدات، ئەم دیمەنەیش زیاتر لە دیمەنی ئەو فیلمانە دەچێت کە لە ساڵانی نەوەدەکاندا بەرهەم دەهێنران، ئەم بارودۆخەیش هەر وا بەردەوام دەبێت و مەترسییەکانیش بۆ سەر ژیانی سەرۆک زیاتر و زیاتر دەبێت، بە تایبەت لەو کاتەی کە کۆمەڵێک کەس دەبینێت کە پێشتر زیندانی سیاسی بوون.
ئەوەی لە ناو ئەم فیلمەدا زۆرترین سەرنجی لەسەرە، هەڵسوکەوتی ئەو سەربازانەیە کە دوای شۆڕش وڵاتەکە بەڕێوە دەبەن و خۆیان لە جێی سەرۆک و حاکمی وڵات دادەنێن؛ مامەڵەی ئەم کەسانە لەگەڵ خەڵکدا ئەوەندە ڕەقە، کە زۆر جار بیری بینەر دەباتەوە تاوانبار و ستەمکاری ڕاستەقینە سەرۆکە ڕاکردووەکەیە و وا دەکات کار و مامەڵەکانی ئەوان بە تاوان ببینرێت؛ لاقەکردنی ژن و کوشتنی خەڵک و سزادانیان، ئەو شتانە بوون کە ئەم سەربازانە ئەنجامیان دەدا، هەر لێرەیشەوە بینەر دەتوانێت لەوە تێبگات کە فیلمەکە بە دەوری چ ئامانجێکدا دەسووڕێتەوە و پەیامی چییە، ئەویش دەرخستنی ئەو هیوا پووچ و بێبنەمایەیە کە لە بیرکردنەوەی زۆرینەی ستەملێکراواندا هەیە، کە وا دەزانن ڕزگاربوون لە ستەمکاریی سەرۆکێک هەموو شتێکە و دوای ئەو هەرچییەک ببێت، ڕێگر نابێت لە بەرقەرابوونی دادپەروەری و خۆشگوزەرانی.

زۆرترین خوێنراو

چەمکەکان: ڕادیکاڵیزم

(١) لە ئینگلیزییەوە: ساڤان ئاکۆ کەسی ڕادیکاڵ، کە بە ڕادیکاڵیست ناو دەبرێت، کەسێکە ویستی گۆڕانکاری و ڕیفۆرمی ڕیشەیی بەشێک یان تەواوی سیستمی سیاسی و ئابووری و کەلتووری و کۆمەڵایەتیی هەیە. وشەی ڕادیکاڵ سەرەتا لە بارودۆخێکی سیاسیی نوێ لە بەڕیتانیا بەکار هێنرا، کە پێناسەکەشی هەر بۆ ئەو کاتە دەگەڕێتەوە، کاتێک لە لایەن چارلز جەیمسەوە لە ساڵی ١٧٩٧دا، گۆڕانکاری و ڕیفۆرمی ڕادیکاڵانەی ڕاگەیاند، کە تێیدا بانگەشەیەکی قووڵ و جەوهەری بۆ مافی مرۆڤ بەگشتی و مافی چینە پەراوێزخراوەکان هەبوو، بەتایبەت مافی دەنگدان بۆ تەواوی چینە جیاوازەکان، کە ئەوکات نەبوو. لە دواتردا چەمکی ڕادیکاڵ وەک چەمکێکی گشتی بەکار دەهێنرا و ئەوانەی دەگرتەوە نوێنەرایەتیی ڕیفۆرمی ڕیشەییان دەکرد. لە دوای بزووتنەوەی ڕیفۆڕمی ڕیشەیی ساڵی ١٨٣٢، کە مافی دەنگدانی بۆ چینی ناوەڕاست دەستەبەر کرد، گرووپێکی ڕادیکاڵ هاوپەیمانییان لەگەڵ فراکسیۆنێکی پەرلەمان بەست بۆ فراوانکردنی مافی دەنگدان، تا چینی کرێکارانیش بگرێتەوە.کاتێک ئەم بزووتنەوەیە مافی دەنگدانی فراوان کرد، ڕادیکاڵەکانی لەندەن ئەرکی ڕێکخستنی دەنگدەرە تازەکانیان بۆ هاوکاریکردنی گۆڕ

ژمارەی ١ی بڵاوکراوەی ڕەت بڵاو دەکرێتەوە

چوار مانگ بەسەر دروستبوونی بلۆگی ڕەتدا تێپەڕ دەبێت، کە لەو ماوەیەدا و بەپێی ئەو توانایەی کۆمەڵەی ٦٨ و هاوڕێیانی هەیانبوو، چەندین بابەت و وتار و نووسینی خوێندکاریی تێدا بڵاو کراوەتەوە و تا ڕادەیەک جێی خۆی لەو سەرچاوە سەرەکییانەدا کردووەتە کە دەکرێت خوێندکاران وەک شوێنگەیەکی هزری و مەعریفی بە کاری بهێنن. دوابەدوای ئەم ئەزموونە ئەلیکترۆنییە، بۆ زیاتر چوونەناو ئەو کایەی کاری بۆ دەکات و بۆ قووڵتر ڕۆچوونە ناو خوێندکارانەوە، ڕەت دەبێتە بڵاوکراوەیەکی خوێندکاری و لێیەوە و بە قەڵەمی خوێندکاران و گەنجان ئەو پرسە هەستیارانە دەورووژێنرێن و ئەو برینە قەتماغەگرتوانە دەکولێنرێنەوە، کە دەیەیەکە زانکۆ و پەیمانگە و خوێندکاران بە دەستیانەوە دەناڵێنن و سەرچاوەی تەواوی کێشە و گرفتە سیاسی، ئابووری، کۆمەڵایەتی و کەلتوورییەکانیانە. هەموو ئەمانەش لەژێر دروشمێکدا: ''بۆ خوێندکارێکی بەرەنگار''. لە بڵاوکراوەی ڕەتدا، بە هەمان ئەو ئامانجەی بلۆگەکەی بۆ دروست کرا کار دەکرێت و ڕەچاوی ئەو دۆخە هزری و مەعریفییە دەکرێت کە توێژی خوێندکاران تێیدان؛ زمانێکی ڕوون و ڕەوان، ئایدیایەکی هاوبەش و دەستەجەم

چەمکەکان: ئایدۆلۆژیا

(٧) لە ئینگلیزییەوە: ساڤان ئاکۆ ''ئایدۆلۆژیا ئەو شاشەیەیە کە مرۆڤ لێیەوە جیهان دەبینێت.'' ئایدۆلۆژیا دیاردەیەکی مۆدێرنە و پەیوەندیی بە دۆخە سیاسی و ئابوورییەکانی سەدەی نۆزدە و بیستەوە هەیە. بە دیاریکراوی و بە زەقی، چەمکی ئایدۆلۆژیا لە ماوەی پێش و پاشی شۆڕشی فەڕەنسیدا پەیدا بوو. لە سۆسیۆلۆجیدا ئایدۆلۆژیا ئەو دیدەیە کە کەسێک بەرانبەر جیهان هەیەتی و کۆکراوەی کەلتوور، بەهاکان، بڕواکان، دۆخە هاوبەشەکان و پیشبینییەکانی خۆیان و ئەوانی ترە. هەروەها ناسنامەیەک بە کۆمەڵگە، گرووپ و پەیوەندیی نێوان کەسەکان دەدات، شێوە بە بیروڕاکان، کردارەکان، کارلێککردنەکان و هەموو ئەوانەی لە کۆمەڵگەدا ڕوو دەدەن، بە شێوەیەکی فراوان دەدات. هەروەها لە سۆسیۆلۆجیدا ئایدۆلۆژیا چەمکێکی ئێجگار گرنگە و کرۆکی ئەو ڕووەیە کە سۆشیالیستەکان لێی دەکۆڵنەوە، چونکە ڕۆڵێکی بەهێز و بنچینەیی دەگێڕێت لە شێوەبەخشین بە ژیانی کۆمەڵایەتی و ئەوەی چۆن کۆمەڵگە بەگشتی ڕێک خراوە و چۆن کار دەکات و ڕاستەوخۆ پەیوەندیی بە پێکهاتەی کۆمەڵایەتی، سیستمی ئابووریی بەرهەمهێنان و پێکهاتەی سیاسییەوە هەیە. ئایدۆلۆژیا بە هەمان