Skip to main content

پێکەوە بۆ بینینی فیلم: ڕەگی ترسناکی چیرۆکی بەردی سەبووری لە واقیعی ژیانماندا



ماناهۆلا دارجیس
لە ئینگلیزییەوە: لێوەند بەناز

لە ئەفغانستانی فیلمی بەردی سەبووریدا، ژیان و مەرگ بە تووڕەیی و بێ ماندووبوون بە دەوری یەکتردا دەسووڕێنەوە، ژیان خۆی لە ژنێکی گەنجی جوانی بێناودا دەدۆزێتەوە (گوڵشیفتە فەراهانی)، کە کاتێک چیرۆکەکە دەست پێ دەکات، چاودێریی مێردە بریندارەکەی دەکات و بایەخی پێ دەدات، مێردێکی زۆر بەتەمەنتر لە خۆی، کە وەک سەربازێکی هێزی موجاهیدین فیشەکێک بەر ملی کەوتووە و ئێستا لە غەیبووبەدایە، سۆندەیەکی ئاوی پزیشکی لە نێو قوڕگیایەتی. بە شێوەیەکی سادە، ئەمان تەنها ٢ کەسن لە ژوورێکی تەسکدا، بەڵام کاتێک بۆمبەکان دیوارەکانی ئەم ژوورە تەسکە دەورووژێنن و ژنەکەیش باندجێکی خوێناوی لەسەر سەری مێردەکەی دەپێچێت، ڕاستەوخۆ وێناکان دەگۆڕێن و دەبینرێت چۆن لە سروشتێکی بێ گەرەنتی و هاکەزاییدا، ئەم ژنە پاڵەوانە بایەخ دەدات بە پیاوێکی بریندار، کە وا دەردەکەوێت بەرەو مردن دەڕوات.
دەرهێنەری ئەفغانی عەتیق ڕەحیمی، کە لە ناوەڕستی هەشتاکانەوە لە فەڕەنسا ژیاوە ئەم وێناکردنەی لە کتێبی بەردی سەبووریدا گواستووەتەوە، کە لە نووسینی جا کلاود کاریەرە و لە هەمان کاتتدا سیناریستی فیلمەکەیشە.
فیلمەکە سادەییەکی سەرنجڕاکێشی هەیە. کاتێک بۆمبەکان بۆ ماوەیەکی کاتی دەوەستن، ژنەکە دەست بە قسەکردن لەگەڵ مێردە سستەکەیدا دەکات و لێی دەپرسێت: ''گوێت لێمە؟'' ئەمەیش پرسیارێکی هەتا بڵێیت ئاڵۆزە، تەنانەت لە پەیوەندییە ئاساییەکانیشدا. هەرچەندە ئەم پرسیارەی ژنەکە گوماندار و نەزانانەیە، چونکە پیاوەکە بە گشتی بێ جووڵەیە و هەندێک جار چاوەکانی بە نائارامییەوە کراوەن، بەڵام پرسیارەکە بە زۆر بێدەنگکردنی ژنێکی ئەفغانی دەردەخات. کاتێک ژنەکە دەست دەکات بە قسەکردن، زۆر کەم دەوەستێت، تەنانەت بێدەنگییەکانیش بە چپەی ترس و هەنسکەکانی پڕ دەکات و وەڕسبوونێکی دوورودرێژ بە خۆیەوە دەبینێت.
کەسوکاری پیاوەکە بە هۆی ئەم جەنگەوە پشتیان تێکردوون و ژنەکە ناچار دەبێت بە تەنیا گرنگی بدات بە مێردەکەی و ئاگاداری ٢ کچە بچکۆلەکەیان بێت، بە تایبەت دوای ئەوەی کەسوکاریان لە کاتی بەجێهێشتنی ناوچەکەدا، تەواوی پارەکانیشیان لەگەڵ خۆیاندا بردووە. بە هۆی پێداویستیی پیاوەکەوە، پارەیەکی زۆر قەرزاری دەرمانسازەکەن و لەبەر ئەمەیش دەرمانسازی ناوچەکە ڕەتی دەکاتەوە دەرمانی تر بدات بە ژنەکە، تەنانەت دەستکەوتنی ئاویش بۆی قورس دەبێت و زۆر بە زەحمەت توانای پەیداکردنی هەیە. جگە لە چەند دراوسێیەک، کە لە کاتی بۆمببارانکردندا لە ژێرزەمینێکدا کۆ دەبنەوە؛ ئەم ژنە کەسی نییە و و تەنیایە.
عەتیق ڕەحیمی لە نێو ماڵی بچووکی ئەم ژنومێردەدا جیهانێکی تر دەکاتەوە، ژوورەکان هێندە پڕ لە هەوا دەکات، وشەی تیژ و گۆبەندێکی هەڵقوڵاو، کە قەت هەست ناکەیت دیوارە تەسکەکانی ئەم ژوورە وردە وردە قووتت دەدەن.
هەرچەندە ئەکتەرەکان لە جێی خۆیان وەستابن، دیالۆگە بەردەوامەکان دڵنیایی ئەوە دەدەن کە شتەکان بەردەوام لە جووڵەدا بن، بە هەمان شێوەیش کامێراکە هەمان ئامانج دەپێکێت، کاتێک بەردەوام تیشک دەخاتە سەر وردەکارییەکی نوێ – وەک دیمەنێک لە پەنجەرەوە، وەک وێنەیەک بە دیوارەوە کە بە بەردەوام وردەکاریی بۆ چیرۆکەکە زیاد دەکات - هەندێک جاریش هەم کامێراکە و هەم ژنەکەیش بۆ دەرەوەی ماڵەکە سەرەڕۆیی دەکەن و بە نێو شەقامە نائومێد و خۆڵاوییەکاندا گوزەر دەکەن، کە پاشماوەی ماڵە ڕووخاوەکان و سەگە لاوازەکان داگیریان کردوون.
دوای چەند هەوڵێکی شکستخواردوو، ژنەکە خۆی دەگەیەنێتە ماڵی پووری، کە لەو خاڵەوە چیرۆکەکە ڕێگایەکی جیاواز و مێلۆدراماتیک دەگرێت.
بە گشتی بەردی سەبووری ڕەنگدانەوەی ئەفسانەیەکی ئەفغانییە بە ناوی ''تەرمە ٧٠ ساڵانەکە''، کە لە کتێبی چیرۆکە کەلتوورییەکانی جیهاندا دەردەکەوێت. ڕیچارد ئێم دۆرسن کە ڕێنووسی کتێبەکەی کردووە، دەڵێت کە لە ڕوانگەی چیرۆکەکەوە ژنێک بۆ پیاوێکی بەتەمەنتر لە خۆی بە شوو دەدرێت؛ بەلای ژنانەوە وێناکردنێکێکی گونجاو و تەندروستە بۆ ئەو هەستە تاسێنراوەیان کە جیهانێکی پیاوسالار دروستی کردووە. هەرچەندە عەتیق ڕەحیمی ڕێگایەکی زیاتر شیعری بۆ هەمان بابەت دەگرێتە بەر، کە چیرۆکی گەردوونیی شەڕی ''پیاوێک و ژنێک''ە، کە لەگەڵ بەردەوام بەرەوپێشچوونی چیرۆکەکە، تایبەتمەندییەکی جیاواز لە خۆ دەگرێت، بەڵام ئەم ڕێگایە دەکرێت چەند ڕاستییەکی گەردوونییش لە خۆ بگرێت. ئەستەمە ئەوەیش لە بیر بکرێت، کە ئەم چیرۆکە ڕەگێکی ترسناکی لە دنیای واقیعماندا هەیە.

ئەم فیلمە لە پرۆژەی پێکەوە بۆ بینینی فیلم نمایش دەکرێت و دواتر بینەران گفتوگۆ دەربارەی دەکەن

زۆرترین خوێنراو

چەمکەکان: ڕادیکاڵیزم

(١) لە ئینگلیزییەوە: ساڤان ئاکۆ کەسی ڕادیکاڵ، کە بە ڕادیکاڵیست ناو دەبرێت، کەسێکە ویستی گۆڕانکاری و ڕیفۆرمی ڕیشەیی بەشێک یان تەواوی سیستمی سیاسی و ئابووری و کەلتووری و کۆمەڵایەتیی هەیە. وشەی ڕادیکاڵ سەرەتا لە بارودۆخێکی سیاسیی نوێ لە بەڕیتانیا بەکار هێنرا، کە پێناسەکەشی هەر بۆ ئەو کاتە دەگەڕێتەوە، کاتێک لە لایەن چارلز جەیمسەوە لە ساڵی ١٧٩٧دا، گۆڕانکاری و ڕیفۆرمی ڕادیکاڵانەی ڕاگەیاند، کە تێیدا بانگەشەیەکی قووڵ و جەوهەری بۆ مافی مرۆڤ بەگشتی و مافی چینە پەراوێزخراوەکان هەبوو، بەتایبەت مافی دەنگدان بۆ تەواوی چینە جیاوازەکان، کە ئەوکات نەبوو. لە دواتردا چەمکی ڕادیکاڵ وەک چەمکێکی گشتی بەکار دەهێنرا و ئەوانەی دەگرتەوە نوێنەرایەتیی ڕیفۆرمی ڕیشەییان دەکرد. لە دوای بزووتنەوەی ڕیفۆڕمی ڕیشەیی ساڵی ١٨٣٢، کە مافی دەنگدانی بۆ چینی ناوەڕاست دەستەبەر کرد، گرووپێکی ڕادیکاڵ هاوپەیمانییان لەگەڵ فراکسیۆنێکی پەرلەمان بەست بۆ فراوانکردنی مافی دەنگدان، تا چینی کرێکارانیش بگرێتەوە.کاتێک ئەم بزووتنەوەیە مافی دەنگدانی فراوان کرد، ڕادیکاڵەکانی لەندەن ئەرکی ڕێکخستنی دەنگدەرە تازەکانیان بۆ هاوکاریکردنی گۆڕ...

چەمکەکان: ئایدۆلۆژیا

(٧) لە ئینگلیزییەوە: ساڤان ئاکۆ ''ئایدۆلۆژیا ئەو شاشەیەیە کە مرۆڤ لێیەوە جیهان دەبینێت.'' ئایدۆلۆژیا دیاردەیەکی مۆدێرنە و پەیوەندیی بە دۆخە سیاسی و ئابوورییەکانی سەدەی نۆزدە و بیستەوە هەیە. بە دیاریکراوی و بە زەقی، چەمکی ئایدۆلۆژیا لە ماوەی پێش و پاشی شۆڕشی فەڕەنسیدا پەیدا بوو. لە سۆسیۆلۆجیدا ئایدۆلۆژیا ئەو دیدەیە کە کەسێک بەرانبەر جیهان هەیەتی و کۆکراوەی کەلتوور، بەهاکان، بڕواکان، دۆخە هاوبەشەکان و پیشبینییەکانی خۆیان و ئەوانی ترە. هەروەها ناسنامەیەک بە کۆمەڵگە، گرووپ و پەیوەندیی نێوان کەسەکان دەدات، شێوە بە بیروڕاکان، کردارەکان، کارلێککردنەکان و هەموو ئەوانەی لە کۆمەڵگەدا ڕوو دەدەن، بە شێوەیەکی فراوان دەدات. هەروەها لە سۆسیۆلۆجیدا ئایدۆلۆژیا چەمکێکی ئێجگار گرنگە و کرۆکی ئەو ڕووەیە کە سۆشیالیستەکان لێی دەکۆڵنەوە، چونکە ڕۆڵێکی بەهێز و بنچینەیی دەگێڕێت لە شێوەبەخشین بە ژیانی کۆمەڵایەتی و ئەوەی چۆن کۆمەڵگە بەگشتی ڕێک خراوە و چۆن کار دەکات و ڕاستەوخۆ پەیوەندیی بە پێکهاتەی کۆمەڵایەتی، سیستمی ئابووریی بەرهەمهێنان و پێکهاتەی سیاسییەوە هەیە. ئایدۆلۆژیا بە هەمان ...

ژمارەی ١ی بڵاوکراوەی ڕەت بڵاو دەکرێتەوە

چوار مانگ بەسەر دروستبوونی بلۆگی ڕەتدا تێپەڕ دەبێت، کە لەو ماوەیەدا و بەپێی ئەو توانایەی کۆمەڵەی ٦٨ و هاوڕێیانی هەیانبوو، چەندین بابەت و وتار و نووسینی خوێندکاریی تێدا بڵاو کراوەتەوە و تا ڕادەیەک جێی خۆی لەو سەرچاوە سەرەکییانەدا کردووەتە کە دەکرێت خوێندکاران وەک شوێنگەیەکی هزری و مەعریفی بە کاری بهێنن. دوابەدوای ئەم ئەزموونە ئەلیکترۆنییە، بۆ زیاتر چوونەناو ئەو کایەی کاری بۆ دەکات و بۆ قووڵتر ڕۆچوونە ناو خوێندکارانەوە، ڕەت دەبێتە بڵاوکراوەیەکی خوێندکاری و لێیەوە و بە قەڵەمی خوێندکاران و گەنجان ئەو پرسە هەستیارانە دەورووژێنرێن و ئەو برینە قەتماغەگرتوانە دەکولێنرێنەوە، کە دەیەیەکە زانکۆ و پەیمانگە و خوێندکاران بە دەستیانەوە دەناڵێنن و سەرچاوەی تەواوی کێشە و گرفتە سیاسی، ئابووری، کۆمەڵایەتی و کەلتوورییەکانیانە. هەموو ئەمانەش لەژێر دروشمێکدا: ''بۆ خوێندکارێکی بەرەنگار''. لە بڵاوکراوەی ڕەتدا، بە هەمان ئەو ئامانجەی بلۆگەکەی بۆ دروست کرا کار دەکرێت و ڕەچاوی ئەو دۆخە هزری و مەعریفییە دەکرێت کە توێژی خوێندکاران تێیدان؛ زمانێکی ڕوون و ڕەوان، ئایدیایەکی هاوبەش و دەستەجەم...