پێکەوە بۆ بینینی فیلم: تێڕوانینێکی جیاواز بۆ شۆڕش لە فیلمی مەزرای ئاژەڵاندا

هەمیشە تێڕوانینەکان سەبارەت بە چەمک و حاڵەت و ڕووداوی شۆڕش ئەرێنی بوون، بەو واتایەی بە ڕوانین لە مێژوو، دەبینین زۆرینەی ئەو قسە و گوفتارانەی سەبارەت بەو بارودۆخە گرنگەی مرۆڤایەتی هەن، هیوا و ئومێد لە هەناویانەوە دێتە دەرێ و هەردەم شۆڕش وەک پێویستییەکی حەتمی بۆ دروستبوونی گۆڕانکاری و گۆڕینی هەلومەرج و بارودۆخی ژیانی مرۆڤ لە ڕووی سیاسی و ئابووری و کۆمەڵایەتی کەلتوورییەوە، دانراوە. ئەم تێڕوانینەش هەر لەخۆوە نییە، بەڵکو بەرەنجامی کۆمەڵێکی زۆر لێوردبوونەوە و شیکارکردنی تەواوی ئەو هەلومەرج و بارودۆخانەن کە تێیدا بێجگە لە شۆڕش، هیچ چارە و ئەڵتەرناتیڤێکی تر بە دەست مرۆڤەوە نەماوە. لە پاڵ ئەم تێڕوانینە باوەشدا، لە دوای سەدەکانی هەژدە و نۆزدە و بەتایبەتی لە سەدەی بیستەوە، تێڕوانینێکی نەرێنییش سەبارەت بە شۆڕش هەیە، کە بە پێچەوانەی لەوەی پێشوودا باس کرا، ئەوان شۆڕش بە ئامڕازێک بۆ کۆمەڵێک کەسی هەلپەرست دەزانن، کە لە ڕێیەوە و لەژێر ناوی ''شۆڕشگێڕ''دا، ستەمکار و چەوسێنەر و دیکتاتۆرێک لە ناو دەبەن و خۆیان دەچنە جێگەی و لەگەڵ ڕۆیشتنی ڕۆژگاردا، هەمان ڕەفتارەکانی فەرمانڕەوای پێشوو دووبارە و چەندبارە دەکەنەوە.

ڕەنگە جۆرج ئۆروێڵ، نووسەری بەڕیتانی، لە پێشەنگی ئەو کەسانە بێت کە تێڕوانینی دووەمیان هەیە، بەوەی لە زۆرینەی نووسینەکانیدا بەگشتی و یەکێک لە ڕۆمانەکانیدا بەتایبەتی، زۆر ورد سەرنج دەخاتە سەر ئەوەی ئامانج لە شۆڕش چییە و چۆن ئەگەری زۆر هەیە شۆڕشگێڕەکان ببنەوە بە هەمان ستەمکار و چەوسێنەر و دیکتاتۆری لەناوبراو. مەزرای ئاژەڵان ئەو ڕۆمانەی ئۆروێڵە، کە تێیدا بە وێنایەکی زۆر سادە و بە زمانێکی ڕوون و ڕەوان، تێڕوانینی نەرێنیمان سەبارەت بە شۆڕش بۆ دەگوازێتەوە، کە لە دوای بڵاوبوونەوەی لە کۆتاییەکانی نیوەی دووەمی سەدەی بیست تا ئێستاش، نوێنەرایەتیی ئەو تێڕوانینە دەکات و هەمیشە ئارگومێنتی یەکەمە بە دەست نەیارەکانی شۆڕشەوە.

بەڕێز جۆنس مەزرایەکی هەیە، تێیدا لە هەموو جۆرە ئاژەڵەکان ژمارەیەکی هەیە، ئەو هەمیشە مەستە، لە یەکێک لەو شەوانەی تەواو خەیاڵە، مەیجەری پیر تەواوی ئاژەڵەکان کۆ دەکاتەوە و پێش ئەوەی بمرێت، هانیان دەدات بۆ شۆڕشکردن دژی مرۆڤەکان و بەدەستەوەگرتنی ژیان و ماف و ئازادیی خۆیان، تا لە دواجاردا بە ڕابەرایەتیی دوو لە بەرازەکان شۆڕشەکە دژ بە بەڕێز جۆنس دەگاتە ئامانج و هەموان بەرەو ئەو ژیانە پڕ لە یەکسانی و دادپەروەرییە هەنگاو دەنێن، کە پێشتر خەونیان بوو.

دوای شۆڕش، ئاژەڵەکان ڕێبازی ئاژەڵیزم دادەنێن، کە تێیدا کۆمەڵیک ئایدیا و یاسا و ڕێسا هەیە: ئەوەی دووپێ بێت دوژمنە و نابێت مامەڵەی لەگەڵ بکرێت، چوارپێش هاوڕێ. نابێت هیچ ئاژەڵێک جلوبەرگ بپۆشێت، لە جێخەودا بنوێت، کحوول بخواتەوە، ئاژەڵێکی تر بکوژێت و لە دواجاریشدا، هەموو ئاژەڵەکان یەکسانن. لەم ساتەوەختەدا، کە هەموو ئاژەڵەکان مەستی ئازادین، سنۆوبۆڵ و ناپۆلیۆن، دوو بەرازی ڕابەری شۆڕشەکە، خەریکن کۆمەڵێک سەگ لە ژوورێکدا و بە گۆشت بەخێو دەکەن، خەریکن وردە وردە مامەڵە لەگەڵ دووپێکاندا دەکەن، چوارپێکانی هاوڕێشیان دەچەوسێننەوە. خەریکن جلوبەرگ دەپۆشن، جێخەو بۆ خۆیان ساز دەکەن، مەجلیسی مەینۆشی دروست دەکەن، ئاژەڵەکانی هاوڕێیان بە بیانووی لە یاسا و ڕێبازی ئاژەڵیزم لادان دەکوژن و دروشمی ''هەموو ئاژەڵەکان یەکسانن، دەکەنە ''هەموو ئاژەڵەکان یەکسانن، بەڵام هەندێکیان لەوانی تر یەکسانترن''.

ئەم چیرۆکە سیمبولییەی لە ڕۆمان و فیلمەکەشیدا هەیە، میتافۆرێکە بۆ وێناکردن و گەیاندنی ئەو دۆخەی مرۆڤ لە کردەی شۆڕش و دوای کردنی تێیدەکەوێت؛ ئەوەی کە بە دنیایەک خەون و خەیاڵەوە پلان و بەرنامەڕێژی بۆ شۆڕش دەکات، سەرپێی دەخات، ئەنجامی دەدات، دەچێتە قۆناغ و ژیانی دوای شۆڕشەوە و مەستی ئەو ئازادییە دەبێت کە ساڵەهای ساڵە لێی زەوت کراوە و ئێستا چنگی کەوتووە، بەڵام لە پێش و لە ساتەوەختی ئەو مەستییەدا، کۆمەڵێک ''شۆڕشگێڕ''ی هەلپەرست هەن کە شۆڕش دەکەنە دەستکەوتێکی کەسیی خۆیان و بە شەرعییەتەکەیەوە، دووبارە و چەندبارە و دیسانەوە، هاوڕێیانیان دەچەوسێننەوە و ژێردەستەیان دەکەن، دەبنەوە بە هەمان ستەمکار و چەوسێنەر و دیکتاتۆری پێشوو و بگرە خراپتریش. بۆیە مەزرای ئاژەڵان ئەم پرسیارانە دەورووژێنێت: ئایا ئەو هەموو متمانە و بڕوایەی بە شۆڕش هەمانە، شایەنیەتی؟ ئایا ڕابەڕانی شۆڕش و شۆڕشگێڕانی پێش شۆڕش، هەر ئەوانەی دوای شۆڕش دەبن؟ ئایا مرۆڤی چەوساوە و ژێردەستە دوای ئەوەی بە گڕوتینی ئازادییەوە شۆڕش دەکات و دوای شۆڕیش دەبینێت هەمان ستەمکار و چەوسێنەر و دیکتاتۆر لە بەرگێکی تردا بۆی ئامادەیە، چی بکات؟ کە تا ئێستا هێندە شۆڕشمان بە پێویستییەکی حەتمی زانیوە، ئایا دوای بینینی ئەو هەموو ئەزموونە شکستخواردووەی شۆڕش، پێویست نییە بۆ لەمەودوا بیر لە ڕێگەچارەیەکی تر بکەینەوە؟

فیلمی مەزرای ئاژەڵان

لە دەرهێنانی جۆی باتچلەر و جۆن هالاس

وەرگیراو لە ڕۆمانە بەناوبانگەکەی جۆرج ئۆروێڵ

ئەم فیلمە لە چوارچێوەی پڕۆژەی پێکەوە بۆ بینینی فیلم نمایش کرا و دوابەدوای بینینی بینەرانی گفتوگۆیان دەربارەی کرد